0

پروپوزال چیست؟ چطور یک پروپوزال بنویسیم؟

پروپوزال چیست؟

کلمه پروپوزال از کلماتی است که خیلی زود به گوش دانشجویان مقاطع مختلف میخورد، چه دانشجویان ارشد و دکتری که برای نوشتن پایان نامه باید پروپوزال نویسی را یادبگیرند و چه دانشجویان کارشناسی که معمولا اجباری برای نوشتن آن ندارند، اما اگر میخواهند دوران تحصیل پرباری داشته باشند، یکی از بهترین کارهایی که میتوانند بکنند پروپوزال نویسی است. در هرصورت  این سوال که؛ پروپوزال چیست؟ چرا باید پروپوزال بنویسیم؟ چطور پروپوزال بنویسیم؟ تفاوت پروپوزال با مقاله چیست؟ و سوالات مشابه آن دیر یا زود برای هردانشجویی پیش می‌آید. در این مقاله ما به صورت کامل به تمام این سوالات جواب داده‌ایم. اگر بعد از مطالعه‌ی این مقاله، سوالی برایتان در این زمینه مانده بود، به صورت کامنت یا درخواست پشتیبانی از ما بپرسید، در سریعترین زمان تمام سوالاتتان را پاسخ میدهیم.

 

پروپوزال چیست؟

کلمه پروپوزال به معنی پیشنهاد است و در واقع منظور از پروپوزال، پیشنهاد اولیه یک طرح پژوهشی، فرهنگی، کسب و کار و… به افراد و سازمانهای مختلف جهت گرفتن حمایت مادی و معنوی از آن‌ها است. حالا که فهمیدید پروپوزال چیست؟ باید بدانید که در اینجا ما به پروپوزال پژوهشی در دانشگاهها میپردازیم و با تاکید بر دانشگاه‌های علوم پزشکی اجزای مختلف یک فرم پروپوزال را نیز به شما معرفی میکنیم تا به صورت مختصر با هرکدام از بخشها و نحوه نگارش آن آشنا شوید.

 

پروپوزال پژوهشی چیست؟

همان‌طور که گفتیم پروپوزال یک پیشنهاد یا به عبارتی درخواست از یک سازمان است که به عنوان حامی شما امکانات لازم برای انجام یک کار پژوهشی را برایتان فراهم کند. در دانشگاه‌های علوم پزشکی معمولاً این سازمان حمایت کننده که پروپوزال شمارا تصویب میکند کمیته تحقیقات دانشجویی است که تحت نظر معاونت پژوهشی دانشگاه فعالیت میکند. هر دانشگاه یک فرم خاص برای دریافت پروپوزال دارد که شما در صورت تمایل به انجام کار پژوهشی باید آن فرم را بر اساس استانداردهای تعیین شده تکمیل کنید. بعد از تکمیل، فرم را از طریقی که برای شما تعیین کرده‌اند برای معاون پژوهشی کمیته تحقیقات ارسال می‌کنید و داوری اولیه انجام می‌شود. پس از داوری اولیه ممکن است به شما بگویند اصلاحاتی انجام دهید و پروپوزال شما تصویب شود یا یک جلسه حضوری تشکیل شود و از شما بخواهند طرح پژوهشی خود را برای داوران ارائه کنید و در آن جلسه در مورد تصویب شدن یا نشدن پروپوزال‌تان تصمیم گیری شود. این مورد بر اساس روش و شرایط دانشگاه شما متفاوت است.
پروپوزال چیست؟

آیا حتماً باید پروپوزال بنویسیم؟

قطعاً بله، البته اگر این سؤال را چند سال پیش از من می‌پرسیدید می‌گفتم بهتر است بنویسید، اما در شرایط الآن که تمام مجلات داخلی و خارجی و جدیداً حتی کنگره‌ها برای پذیرش مقاله از شما کد اخلاق می‌خواهند و بدون کد اخلاق مقاله شما را چاپ نمی‌کنند، حتماً لازم است پروپوزال بنویسید تا بتوانید کد اخلاق را دریافت کنید و در نهایت برای چاپ مقاله‌تان به مشکل نخورید.

 

تفاوت پروپوزال با مقاله چیست؟

پروپوزال پیش نویس طرحی است که شما می‌خواهید مجوز انجام آن را بگیرید و آن را انجام دهید. معمولاً در پروپوزال شما یک سؤال پژوهشی و تعدادی هدف و فرضیه دارید که به دنبال جواب آن‌ها می‌گردید. با این اوصاف یعنی پروپوزال اولین قدم یک پژوهش است، اما مقاله نتیجه پژوهشی است که پروپوزال آن را نوشته بودید و جواب سؤالات و فرضیاتی که پرسیده بودید در آن گزارش می‌شود و می‌توان گفت قدم آخر پژوهشتان است. برای چاپ یک مقاله مراحلی که باید طی کنید به صورت معمول به این شکل است؛ نوشتن پروپوزال و تصویب آن، گرفتن کد اخلاق و بودجه، انجام پژوهش و جمع آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل اطلاعات و نوشتن مقاله، ارسال مقاله به مجله انتخاب شده و نهایتاً چاپ مقاله. پس یک پژوهش با سؤال پژوهشی و پروپوزال شروع شده و با چاپ مقاله به پایان می‌رسد.

 

یک پروپوزال از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

فرم پروپوزال دانشگاه‌های مختلف تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند اما در مجموع تمام فرمهای دانشگاه‌های علوم پزشکی از اجزایی که در ادامه به آن می‌پردازیم تشکیل شده‌اند و اگر شما نحوه نگارش این بخش‌ها را بدانید بدون شک می‌توانید برای معاونت پژوهشی هر دانشگاه علوم پزشکی که در کشور فعال است پروپوزالی قابل قبول بنویسید. در ادامه اجزای فرم پروپوزال را با بررسی میکنیم.

 

عنوان پروپوزال

اولین بخش تمام فرمهای پروپوزال عنوان است، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های عنوان پروپوزال با عنوان مقاله این است که در عنوان پروپوزال معمولاً از کلماتی مانند؛ بررسی، مطالعه، ارزیابی و… استفاده می‌شود. یک عنوان قابل قبول برای پروپوزال باید ویژگی‌هایی داشته باشد که توضیح همه آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد.

 

بیان مسئله

دومین بخش ثابت تمام فرمها مسئله تحقیق یا بیان مسئله است. در بخش بیان مسئله باید به ضرورت انجام مطالعه‌ی مورد نظر پرداخت و با ارائه آمار و ارقام مهم و همچنین بیان نتایج پژوهش‌های دیگر محققان، داوران را متقاعد کرد که انجام این مطالعه لازم و ضروری است. اصطلاحاً میگویند که بیان مسئله ویترین پروپوزال است و باید جذابیت بالایی داشته باشد.
اجزای پروپوزال چیست؟

مرور متون

بررسی متون، مرور متون، مرور مطالعات پیشین و… اسم‌هایی است که در فرمهای مختلف برای این بخش گذاشته اند. در هر پروپوزال به طور معمول انتظار می‌رود پنج یا شش مورد بررسی متون نوشته شود که توصیه می‌شود به صورت تقریبی نصف آن‌ها مرور مطالعات داخلی و نصف دیگر مرور مطالعات خارجی باشد. هر بررسی متون شامل بررسی یک مقاله مشابه با تحقیق شما است که در آن اطلاعاتی مانند نام نویسندگان، عنوان مقاله، سال انجام آن، روش اجرا، نتایج و… بیان می‌شود.

 

اهداف، سؤالات و فرضیات پژوهش

هر پژوهشی با یک هدف کلی، چند هدف جزئی و چند سؤال یا فرضیه یا هردوی آن‌ها همراه است و شما باید اهداف خودتان از انجام این پژوهش را همراه با سؤالات و فرضیاتتان به صورت واضح در فرم پروپوزال بنویسید و به سازمان حمایت کننده ارائه کنید. روش اجرا و نحوه انجام پژوهش و تعداد نمونه‌ها و… از مواردی هستند که با توجه به اهداف شما تعیین می‌شوند.

 

جدول متغیرها

در بخشی از فرم پروپوزال از شما می‌خواهند تمام متغیرهایی را که می‌خواهید اندازه گیری کنید، همراه با ویژگی‌های آن‌ها لیست کنید. در این زمینه نیز بعد از نوشتن پروپوزال و تعیین متغیرها بر اساس اهدافی که دارید معمولاً در صورت نیاز مشاور آماری ویرایش‌های لازم را انجام می‌دهد و جدول متغیر شما را تکمیل می‌کند اما لازم است که خودتان نیز حتماً به صورت کامل بر این مبحث مسلط شوید.

 

روش اجرای پروپوزال

اوج خلاقیت و ارزش کار یک محقق زمانی مشخص می‌شود که بتواند یک مطالعه خوب طراحی کند و روش اجرای آن را به شکلی روان بنویسد. روش اجرا نیز پای ثابت تمام فرمهای پروپوزال است و یکی از مهم‌ترین مواردی که داوران مدنظر قرار می‌دهند. در روش اجرا شما باید جز به جز کارتان را از گرفتن کد اخلاق تا روش نمونه گیری، ملاحظات اخلاقی در برقراری ارتباط با نمونه‌ها، ابزارهای مورد استفاده، تحلیل‌های آماری و… مشخص کنید و در واقع همین بخش راهنمای شما در هنگام انجام پژوهش نیز هست. البته در این بخش همراهی یک مشاور آماری هم الزامی است و با اطلاعاتی که آماریست به شما می‌دهد می‌توانید این بخش را به خوبی تکمیل کنید.

 

ملاحظات اخلاقی پژوهش

یکی از مهم‌ترین اصولی که باید هر پژوهشگری رعایت کند مسائل اخلاقی است. اخلاق در پژوهش مسئله‌‌ای است که کتاب‌های زیادی در مورد آن نوشته‌اند و ابعاد مختلفی دارد اما بنا بر نوع مطالعه و روش اجرای شما مواردی را که لازم است رعایت کنید باید در این بخش بنویسید. این موارد می‌توانند از رعایت حق کپی رایت و عدم ارتکاب سرقت علمی ادبی شروع شوند تا محرمانه ماندن اطلاعات شرکت کنندگان در پژوهش، امکان خروج نمونه از پژوهش در هرمرحله‌ای که بخواهد، گرفتن رضایت آگاهانه از شرکت کننده در پژوهش و…

 

جدول زمان‌بندی و هزینه‌ها

انجام هر پژوهشی با توجه به نوع و شرایط آن مستلزم مدت زمان مشخص و همچنین هزینه‌هایی است. مثلاً ممکن است لازم باشد پژوهشگر برای انجام تحقیق مسافرت‌هایی برود، مواد اولیه‌ای تهیه کند، از آزمایشگاه استفاده کند یا پرسشنامه چاپ کند و مسائل دیگری که ذکر آن‌ها با جزئیات در حوصله این مقاله نیست. برای اینکه سازمان حمایت کننده بداند که برای حمایت از این طرح باید چقدر هزینه کند و همچنین انجام و به نتیجه رسیدن این طرح چقدر طول می‌کشد در فرم پروپوزال جداولی برای تکمیل قرار می‌دهد. در این جداول شما باید برآورد مدت زمان انجام پژوهش و همچنین تمام هزینه‌های احتمالی را بنویسید.

 

مراجع مورد استفاده (رفرنسها)

تمام مطالبی که ما در متون پژوهشی‌مان می‌نویسیم باید دارای یک منبع علمی معتبر باشند و منبع آن‌ها را به شیوه‌ی خاصی که در فرم پروپوزال برای ما مشخص شده گزارش کنیم. معمولاً برای رفرنس دهی از نرم افزارهای مدیریت منابع مانند مندلی و اندنوت استفاده می‌شود که پیشنهاد می‌کنیم برای انتخاب بهترین نرم افزار رفرنس دهی، این مقاله را که مقایسه نرم افزار مندلی و اندنوت است مطالعه کنید.

 

چطور یک پروپوزال بنویسیم؟

حالا که فهمیدید پروپوزال چیست؟ و با اجزای پروپوزال آشنا شدید لازم است بدانید که چطور میتوانید یک پروپوزال بنویسید؟
برای نوشتن پروپوزال شما باید ابتدا نحوه نوشتن هربخش را به خوبی آموزش ببینید، اگر آموزشهایی که میبینید جامع و به‌هم پیوسته نباشند نهایتا پروپوزالی که مینویسید نمیتواند انتظارات تیم داوران را برآورده کند و خودتان هم از کارتان ناامید خواهید شد. بهترین شیوه‌ی یادگیری نوشتن پروپوزال این است که همزمان با گذراندن آموزشهای تئوری به صورت عملی هم بخشی را که یادگرفته‌اید بنویسید. برای اینکار اگر بتوانید در دوره پروپوزال نویسی همراه با کارعملی ژیوار آموزان شرکت کنید که عالی است و به صورت تضمین شده نگارش هربخش را یاد میگیرید، اما اگر این دوره درحال حاضر برگزار نمیشود یا امکان ثبت نام ندارید میتوانید خودتان برای خودتان تکلیف تعیین کنید و بعد از نوشتن هر بخش، از یک فرد آموزش دیده و مسلط بخواهید نظرش را درمورد بخشی که نوشته‌اید به شما بگوید و اصلاحات لازم را انجام دهید.
بهترین کار این است که یک عنوان فرضی را درنظر بگیرید و بعد با دیدن آموزشهای هر مرحله شروع کنید به نوشتن آن مرحله براساس آموزشها و نهایتا باتوجه به نظر فردی که از او کمک گرفته‌اید اصلاحات لازم را انجام دهید. اگر بتوانید اینکار را به صورت گروهی و همراه با یک استاد راهنماهم انجام دهید میتوانید امیدوار باشید که کارتان نهایتا تصویب شود و به فکر نوشتن مقاله از روی همین پروپوزال هم باشید.
صاذقانه بگویم که یادگیری پروپوزال نویسی به صورت خودآموز اصلا کار راحتی نیست و برای خودِ من اولین بار بیشتر از شش ماه طول کشید تا نسخه اولیه‌ی پروپوزالم را برای استاد راهنما ارسال کنم، نتیجه کار ناامید کننده بود، 43 کامنت منفی که تقریبا از کل پروپوزالم ایراد گرفته شده بود و حسابی ناامیدم کرد. بعد از آن در یک دوره پروپوزال نویسی همراه با کارعملی که بعدها تبدیل به دوره پروپوزال نویسی ژیوارآموزان شد شرکت کردم و پروپوزال جدیدی را به صورت گروهی نوشتیم، با نکاتی که آنجا یادگرفتم پروپوزال اول را هم تکمیل و تصویب کردیم. اگر میخواهید پروپوزال نویسی را یادبگیرید از شرکت کردن در کارگاهها و وبینارها و سمینارهای متعدد دست بردارید، یک دوره را انتخاب کنید و به صورت عملی تاپایان انجام دهید، تنها رمز موفقیت در پروپوزال نویسی عمل کردن آنی به آموزشهایی است که میبینید و البته یادگیری از طریق اصلاح اشتباهات تمام مطالب را برای شما تثبیت میکند.

 

نکاتی که در زمان نوشتن پروپوزال باید رعایت کنید:

  • در پروپوزال از افعال آینده استفاده میشود، چون پروپوزال پیشنهاد پژوهشی است که قرار است در آینده انجام شود.
  • بخشهای مختلف پروپوزال باید انسجام درونی داشته باشند، مثلا در بیان مسئله، تمام پاراگرافها در عین استقلال، یک هدف مشخص را دنبال کنند و همه در یک راستا باشند.
  • تمام بخشهای پروپوزال باید پشتوانه علمی داشته باشد و برای نوشتن آن از مقالات معتبر استفاده شده باشد.
  • قبل از شروع نوشتن پروپوزال، باید آخرین نسخه‌ی فرم خام پروپوزال مربوط به سازمانی که میخواهیم پروپوزالمان را برای آن بنویسیم، تهیه و با دقت مظالعه کنیم. فرم پروپوزال سازمانهای مختلف با هم متفاوت است.
  • در زمان نگارش پروپوزال باید توجه داشته باشیم که ابزارهای مورد نیاز تحقیقمان در دسترس باشند، مثلا اگر به کیت آزمایشگاهی خاصی نیاز داریم یا حتی پرسشنامه‌ای را قرار است استفاده کنیم، باید از در دسترس بودن آنها اطمینان پیدا کنیم.
  • در نوشتن پروپوزال نباید عقاید شخصیمان را وارد کنیم، بلکه فرضیاتمان باید در راستای نتایج مطالعات پیشین نوشته شوند و در طول تحقیق به دنبال تایید یا رد فرضیات مطرح شده باشیم.
  • در پروپوزال باید به صورت کامل ملاحظات اخلاقی را مدنظر قرار داد و از اخلاقی بودن کاری که انجام میشود اطمینان حاصل کرد.
  • متن پروپوزال پس از ورود به فرم مربوطه باید به دقت خوانده شود و خالی از ایرادات نگارشی باشد.
  • رعایت اصول ذکر شده در توضیحات فرم پروپوزال بسیار مهم است، در بیشتر فرم ها پیشنهاد شده است که از فونت B NAZANIN با سایز 12 استفاده شود.
  • و…

 

سخن پایانی

در دنیای رو به رشد امروزی که زمان افراد نسبت به وظایفی که دارند محدودتر از قبل است، یکی از مواردی که سازمان‌های مختلف به سمت آن روی آورده‌اند گرفتن پروپوزال از متقاضیان همکاری، شغل، وام و… است؛ یعنی شما حتی اگر نخواهید که یک کار پژوهشی انجام دهید هم ممکن است برای از دست ندادن فرصت‌های مهم زندگی‌تان لازم باشد پروپوزال نویسی را یاد بگیرید. با توجه به تجربیاتی که دارم تصور می‌کنم که هر فردی باید با اصول پروپوزال نویسی آشنا باشد و درخواستش را به درستی و به شکلی قابل قبول ارائه کند تا بتواند در فضای پر رقابت دنیای امروز سربلند و موفق باشد. برای موفقیت در دنیای پژوهش هم پروپوزال نقش کلیدی دارد و به شما پیشنهاد می‌کنم یک‌بار برای همیشه در دوره‌ی آموزش پروپوزال نویسی ژیوار آموزان، پروپوزال نویسی را به شکل اصولی یادبگیرید.

امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم به سوالاتی که مطرح شد از جمله؛ پروپوزال چیست؟ چرا باید پروپوزال بنویسیم؟ چطور پروپوزال بنویسیم؟ تفاوت پروپوزال با مقاله چیست؟ پاسخ دهیم. درصورتی که موضوعی برای شما مبهم مانده لطفا با گذاشتن کامنت از ما بپرسید و پاسختان را در سریعترین زمان ممکن دریافت کند.

 

مقالات مرتبط:

پژوهش چیست؟

راههای پیش روی دانشجویان در دانشگاه

چگونه پژوهشگر موفقی شویم؟

 

دانلود فایل pdf  مقاله پروپوزال چیست؟

 

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ضبط پیام صوتی

زمان هر پیام صوتی 5 دقیقه است