امروزه علاوه بر تلوزیون، رادیو و روزنامه با رسانه‌های تاثیرگذاری مانند توئیتر، فیسبوک، تلگرام و سایر پیام‌رسان‌های اجتماعی که روش‌های نوینی برای تاثیر بر تفکر ما دارند، سروکار داریم. در این مقاله می‌خواهیم از اخبار بد بگوییم، پیگیری مداوم آن را نکوهش کنیم و نسبت به اعتیاد به آن هشدار دهیم. هدف ما از گفتن این مطالب کوبیدن حرفه خبرنگاری، کم ارزش جلوه دادن اخبار یا مواردی از این دست نیست. بلکه هدف، یادگیری نحوه برخورد و استفاده ما از اخبار است. اینکه تا چه حد اخبار را دنبال کنیم و چه واکنشی در قبال آنها از خود نشان دهیم.
خواندن خبر یکی از چیزهایی است که به صورت روزانه با آن سروکار داریم و با بوجود آمدن شبکه‌های اجتماعی به بخشی جدا نشدنی از زندگی ما تبدیل شده است. حتی کوچک‌ترین و بی‌اهمیت‌ترین خبرها در دور دست ترین نقاط جهان در کسری از ثانیه در دسترس ما قرار می‌گیرند و خواندن این اخبار به امری اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. امروزه همواره با اتفاقات و حوادث جدید و دردناک مواجه هستیم. البته این افزایش تعداد اخبار منفی تنها مختص ایران نیست. با توجه به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، تعداد حوادث طبیعی در سرتاسر جهان نیز افزایش پیدا کرده است. به گزارش سازمان ملل متحد، تعداد فاجعه‌های رخ‌داده در دنیا از سال 1970 تاکنون چهار برابر شده، و به میزان 400 حادثه در سال رسیده است. در حال حاضر نیز مردم سراسر جهان درگیر ویروس مرگبار کرونا هستند و حجم اخبار منفی به شدت زیاد است. خواندن اخبار در روزگاری که هر روزه اتفاقات ناخوشایند و ناراحت‌کننده در سراسر جهان در حال رخ دادن است، جز غم، استرس و خشم چیز دیگری نصیبمان نمی‌کند. علاوه بر احساسات بدی که به سراغمان می‌آید؛ خواندن اخبار وقتمان را میگیرد و باعث خستگی جسمی و روحی ما میشود و مشکلاتی همچون ایجاد اختلال در خواب، تغییرات رفتاری، اخلاقی و رفتارهای پرخاشگرانه را به دنبال دارد. شاید حق با کسانی باشد که میگویند برای مطلع شدن از اوضاع جهان اطرافمان لازم است اخبار را پیگیری کنیم، اما باید بدانیم که پیگیری اخبار این مشکلاتی که ذکر شد را نیز به همراه دارد. خواندن خبر به صورت بیش از حد معمول باعث استرس و نگرانی شده و این مشکلات روحی رفته رفته مشکلات جسمی را در فرد به دنبال خواهند داشت. هورمون های مرتبط با استرس؛ مثلاً کورتیزول، رابطه مستقیمی با التهاب روماتیسمی، بیماری های قلبی عروقی و دیگر بیماری های جدی دارند.
رسانه ها برای تحت تاثیر قرار دادن باورهای ما از روشهایی مانند ایجاد انحراف، بزرگنمایی مسئله، بی خبر نگه داشتن مخاطبان برای چند روز، تشویق مخاطبان به پذیرش محصولات متوسط و ضعیف و… استفاده میکنند. همچنین برای شکل دادن به یک باور خاص، از انتشار مطالبی به صورت تدریجی و مداوم در مورد یک موضوع خاص استفاده میکنند. این استراتژی برای شکل دادن به تصویر یک شخص، یک محصول و یا یک واقعه خاص به کار برده میشود. برای مثال در برخی از رسانه‌ها تنها از تفکر خاصی حمایت می شود یا در حوزه سیاسی برای بدنام کردن یک شخص، گروه یا یک اتفاق و یا بزرگنمایی در مورد یک شخصیت، جریان یا یک باور سیاسی/ مذهبی به طور مکرر در مورد موضوعی خاص صحبت میشود تا ذهنیتی جدید که دلخواه خود رسانه‌هاست در مخاطب ایجاد شود.
چرا باید سراغ اخبار نرویم؟
ما را گمراه میکنند.
اخبار نامربوط هستند.
بیش از 90 درصد اخبار به هیچ درد ما نمی‌خورند! ایده این است که باید اخبار را دنبال کرد تا شهروند مطلعی باشید اما بسیاری از چیزهایی که امروزه میبینیم یا میشنویم تنها شایعاتی هستند که به مقدار بسیار زیادی پیچ و تاب داده شده‌اند. نهادهای رسانه‌ای می‌خواهند ما باور کنیم که اخبار مزیتی رقابتی در اختیارمان قرار می‌دهند و متاسفانه بسیاری از ما گول این ایده را می‌خوریم.
اخبار برای بدن ما مضر هستند.
اخبار به صورت دائمی دستگاه کناره‌ای (Limbic System) مغز را تحریک میکنند. داستان‌های خبری وحشتناک باعث ترشح حجم عظیمی از کورتیزول در بدن می‌شوند. این موضوع سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و جلوی ترشح هورمون رشد را میگیرد. به عبارت دیگر بدن شما خودش را در وضعیت استرس مزمن احساس می‌کند. سطح بالای کورتیزول باعث هضم ناقص غذا، کمبود رشد (سلول‌ها، مو و استخوان)، عصبی بودن و ضعف در برابر بیماری‌ها میشود. سایر تاثیرات جانبی ممکن است شامل ترس، پرخاشگری، کاهش حساسیت و کاهش میدان دید باشد.
خطاهای شناختی را افزایش میدهد.
مانع تفکر میشود.
تفکر به تمرکز نیاز دارد و تمرکز بدون اختصاص دادن زمان حاصل نمیشود. عناوین خبری عمدا به گونه‌ای مهندسی شده‌اند که وقت ما را تلف کنند. آنها شبیه ویروس‌هایی هستند که توجه و تمرکز ما را برای برآوردن اهداف خودشان به سرقت می‌برند. اخبار تفکر ما را کم عمق می‌کند. اما اوضاع از این هم بدتر است. مطالعات نشان میدهد که اخبار به شدت بر حافظه افراد تاثیر منفی می‌گذارند.
اخبار وقت را تلف میکنند.
اگر شما هر روز صبح ۱۵ دقیقه روزنامه می‌خوانید، بعد در هنگام ناهار هم ۱۵ دقیقه اخبار را چک می‌کنید و ۱۵ دقیقه دیگر را هم پیش از رفتن به رختخواب صرف آن می‌کنید، ۵ دقیقه را هم از این طرف و آن طرف کارتان به آن اضافه کنید تا به ۵۰ دقیقه برسید. بعد زمان حواس‌پرتی و زمان مورد نیاز برای بازگشت تمرکزتان را هم به آن اضافه کنید تا ببینید که در هر هفته نصف یک روز کاری‌تان را تلف کرده‌اید بدون اینکه اطلاعات مفید یا مهارت جدیدی کسب کنید.
اخبار ما را منفعل میکنند.
داستان‌های اخبار به طرز فزاینده‌ای به چیزهایی مربوط می‌شوند که شما نمی‌توانید روی آنها تاثیری داشته باشید. تکرار روزانه اخبار آن هم درباره چیزهایی که نمی‌توانیم تاثیری روی آنها داشته باشیم ما را منفعل می‌کند. این اخبار آن‌قدر ما را تحت فشار می‌گذارند تا یک جهان‌بینی بدبینانه، بی‌احساس و جبری را بپذیریم.
چرا با وجود داشتن همچین مضراتی مردم همچنان پیگیر اخبار هستند؟
شاید پاسخ درست این سوال سرگرم کننده بودن خواندن و پیگیری اخبار است.
نکته جالب و در عین حال تلخی که وجود دارد این است که در کنار اخبار بد، طبیعتا روزانه اخبار خوب زیادی نیز منتشر میشود. اما باید گفت خبرهایی که ما را متاثر می سازند، بسیار بیشتر از خبرهایی هستند که با خواندن آن ها احساس خوبی به ما دست خواهد داد. مفهومی به نام «سوگیری اطلاعات منفی» (negativity bias) وجود دارد که میگوید مغز انسان به خبرهایی که ما را شوکه کرده یا حالمان را بد میکنند توجه بیشتری نشان میدهد. لورتا برونینگ، استاد سابق مدیریت در دانشگاه کالیفرنیا و نویسنده کتاب «عادات مغز شاد» (Habits of a Happy Brain) میگوید: مغز انسان به اطلاعات ترسناک و دردسرساز جذب می شود زیرا مغز برای کشف خطرات طراحی شده است، نه نادیده گرفتن آنها. این موضوع باعث میشود که نادیده گرفتن اطلاعات منفی و دنبال اطلاعات مثبت گشتن در اطرافمان برای ما سخت باشد.
فواید دنبال نکردن اخبار
- حواس‌پرتی کمتر
- عصبانیت کمتر
- تفکر عمیق‌تر
- زمان در دسترس بیشتر
- بینش و درک بهتر و …
دنبال نکردن اخبار ساده نیست اما ارزشش را دارد. شما با ندیدن اخبار می‌توانید بر بهبود و توسعه فردی خود تمرکز کنید که امری ضروری برای رشد خود و جامعه تلقی میشود.
همه چیز درباره رشد و توسعه فردی
سخن پایانی
خروجی ذهن بستگی به ورودی ذهن دارد. اگر ورودی مفید و مناسب باشد، در نتیجه خروجی خوبی نیز خواهیم داشت و برعکس. پس بهتر است اطلاعات و مطالب ورودی به ذهن، خوب و مثبت باشد تا خروجی خوبی داشته باشیم. اگر اخبار و اطلاعات منفی، بی‌مصرف، ناامیدکننده و به طور کلی اطلاعات به درد نخور وارد ذهنمان کنیم، طبیعتا خروجی ذهنمان که افکار، رفتار و اعمال ما را میسازد منفی و ناخوشایند خواهد بود. بنابراین سعی کنید به جای پیگیری مداوم اخبار سراغ کارهای جایگزین همچون گوش سپردن به موسیقی، مطالعه کتاب، انجام فعالیت ورزشی و سایر کارهایی که به آنها علاقه دارید بروید.
نویسنده: رضا قاسمی
